YÜKLEME
TMK – MADDE 515 – Miras bırakan, ölüme bağlı tasarruflarını koşullara veya yüklemelere bağlayabilir. Tasarruf hüküm ve sonuçlarını doğurduğu andan itibaren, her ilgili koşul veya yüklemenin yerine getirilmesini isteyebilir.
Hukuka veya ahlâka aykırı koşullar ve yüklemeler, ilişkin bulundukları tasarrufu geçersiz kılar.
Anlamsız veya yalnız başkalarını rahatsız edici nitelikte olan koşullar ve yüklemeler yok sayılır.
Miras bırakanın ölüme bağlı tasarruf ile vasiyet alacaklılarına verme, vermeme yapma ve de yapmama borcu yüklemesine yükleme denir. Örneğin, sigarayı bırakmayı vasiyet etmesi gibi.
Burada yüklem; bağlı tasarruf olabilir veya bağımsız tasarruf olabilir.
Bağlı tasarrufta mesela miras bırakan yükleniciye der ki, seni mirasçı olarak atıyorum. Ancak sen de şunu şunu yapacaksın. Bir yükleme, bir başka ölüme bağlı tasarrufa bağlı olarak yapılmışsa buna bağlı yükleme denir. Herhangi bir ölüme bağlı tasarrufa bağlı olmadan yapılan yüklemeye bağımsız yükleme denir. Örneğin miras bırakan bir iş hanında bir kişiye vasiyet ederek; bu iş hanının gelirleriyle vasiyet alacaklısı her yıl öğrencilere şu kadar burs verecektir, demiştir. Burs verme bir yüklemedir. Mal vasiyetine bağlanmıştır, buna bağlı yükleme denir. Burada yükümlülüğü lehine vasiyet yapılan kişiler mirasçı olabilir. Ancak bağımsız yükleme de ise mirasçı olan kişiler yani iradi ve yasal mirasçılar yükümlüdür. Mesela her yıl ruhuma Fatiha okunacaktır, denebilir. Bu bağımsız bir yüklemedir. Ya da her yıl iki öğrenciye burs verilecektir, dendiğinde burada bağımsız yükleme söz konusu olmaktadır. Çünkü bir şarta karşılık ikinci bir şart yoktur.
Yükleme de illaki bir mal varlığının menfaati aranmaz. Mal varlığı ile yükleme farklı şeylerde olabilir. Mesela şiirlerimi yayınlanması gibi bir şey söz konusu olabilir.
Mirasçı, yükümlünün borçlusudur. Bağımsız yüklemede üç aylık süre geçince miras muaccel olur. Bağlı yüklemede ise vasiyet alacaklısı için herhangi bir süre yoktur.
Yükleme iki şekilde geçersiz olur:
Birincisi, yokluktur,
İkincisi ise, geçersizliktir.
Yoklukta başkasını rahatsız edici yüklemeler olursa yoklukla malul olur. Örneğin bahçeye köpek bağlayacaksın ve her gün havlayacak gibi bir vasiyet varsa ya da faydasız bir vasiyet varsa mesela sokakta bağıracaksın gibi. Bu tür yüklemeler yok sayılır. Bununla ilgili örneğin sana bir iş hanı bırakıyorum ancak sen de bağıracaksın dendiğinde burada iş hanını bırakma geçerli iken bağırma yok hükmündedir.
Kanuna ve ahlaka aykırılık varsa bu durumda da geçersizlik söz konusudur. Bu askıda bir geçersizliktir, daha sonra geçerli hale gelebilir. Buradaki geçerlilik durumunda ise hukuka aykırılık geçerli hale dönerse bu durum def’i yoluyla ileri sürülebilecektir. Burada yükleme iptal edilebilir ama bağış geçerlidir.
KOŞUL
Bir hukuki işlemin sonuç doğurması, vukuu muhtemel bir olaya bağlanması veya hüküm ve sonuçlarının ortadan kaldırması ile yokluğu muhtemel bir olaya bağlanmasına koşul denir. Koşul, kendi başına bir hukuki işlem değildir. Sonuç doğurması o koşulun gerçekleşmesine veya gerçekleşmemesine bağlıdır. Ölüme bağlı tasarruflarda koşul, geciktirici veya bozucu koşullara bağlanabilir. Örneğin boşanmama koşuluyla gelinimi miras bırakıyorum, diyebilir. Burada boşanma gerçekleşince miras alınamayacaktır. Anlamsız koşullar, yok hükmündedir. Ancak burada ölüme bağlı tasarruf varlığını korur. Ahlaka aykırılık varsa bu durumda hem koşul hem ölüme bağlı tasarruf geçersiz sayılır. Borçlar kanununda ki koşullarla ilgili sonuçlar burada da söz konusudur. (Tartışmalıdır.)
